[pojęcie Polonii]
Początkowo przez Polonię rozumiano całość polskiej grupy emigrującej poza obszar ziem polskich (i jej potomków), w tym również autochtoniczne skupiska polskie zamieszkujące w krajach ościennych (mniejszości narodowe).
W węższym rozumieniu Polonia to jedynie Polacy i osoby pochodzenia polskiego, które zachowały poczucie związków z polską kulturą. Termin używany już w XIX w., w okresie masowej emigracji z ziem polskich.
Inaczej, Polonia to polskie grupy etniczne i mniejszości narodowe zamieszkałe poza terenem ziem etnicznie polskich i terenem państwa polskiego.
[liczebność]
Przed 1914 z trzech zaborów wyemigrowało 5 mln osób, z czego powróciło do kraju ok. 1,5 mln.
W latach 1918-1939 wyemigrowało ponad 2,1 mln osób, w latach 1955-1980 ok. 600 tys. osób.
Ustalenie liczebności Polonii w poszczególnych krajach jest niezwykle trudne z uwagi na rozmaite kryteria przyjmowane w statystykach państw osiedlenia.
[większe skupiska]
[historia]
W XVIII i pierwszej połowie XIX w. Polacy zamieszkujący Europę, Amerykę Północną i Południową walczyli o niepodległoąć wielu państw, m.in. Stanów Zjednoczonych, Brazylii, Argentyny, Boliwii i Peru, uczestniczyli w wydarzeniach Wiosny Ludów, Komuny Paryskiej, rewolucji i wojny domowej w Rosji (1917-1920), bili się na różnych frontach obu wojen światowych.
Polonia i Polacy na przestrzeni dziejów w różnorodny sposób organizowali w swoich krajach zamieszkania pomoc moralną, materialną i wojskową dla kraju ojczystego.
Po II wojnie światowej łączność Polonii z krajem została prawie całkowicie przerwana na skutek „zimnej wojny”.
Po 1956 nawiązano ponownie kontakty (powstało Towarzystwo Łączności z Polonią Zagraniczną Polonia), ożywione w latach 70. – rozwinęła się współpraca ekonomiczno-handlowa (powstały firmy polonijne). Polonia wspomagała m.in. budowę Szkół Tysiąclecia, odbudowę Zamku Królewskiego w Warszawie, budowę Centrum Zdrowia Dziecka.
W latach 90. nastąpił pełny rozwój stosunków Polonii z krajem i zmiana ich charakteru.
W 1990 powstało stowarzyszenie Wspólnota Polska.
W 1992 obradował w Krakowie pierwszy po II wojnie światowej Zjazd Polonii i Polaków z Zagranicy, na którym poruszano problemy współpracy z Polonią, pomocy dla Polaków ze Wschodu, a także zaapelowano o zagwarantowanie praw mniejszościom polskim w krajach postkomunistycznych.
W czerwcu 1996 w Krakowie odbył się I Zjazd Przedstawicieli Domów Polskich i Domów Polonii, w którym uczestniczyło ponad 40 przedstawicieli z 17 krajów, dyskutując na temat kondycji i roli Domów Polskich, będących „małymi ojczyznami” dla Polaków mieszkających poza granicami kraju. Zjazdowi towarzyszyła wystawa W 60. rocznicę deportacji ludności polskiej do Kazachstanu w krakowskim Domu Polonii.
źródło: Wielka Internetowa Encyklopedia Multimedialna
