Jak określić wiek fotografii na podstawie kartonika na którym została wykonana? W tym poradniku poznasz sposób na rozpoznanie, identyfikację kartonika na którym wykonano fotografię i oszacowanie lat w których zdjęcie zostało wykonane.
Kartonik – wiek zdjęcia na podstawie rodzaju papieru i jego właściwości
Papier albuminowy 1850 – 1890
W 1847 roku opatentowano metodę wykonywania negatywów na płycie szklanej. W tym też czasie opracowano nowy papier fotograficzny, zwany albuminowym. Jego nazwa pochodziła od albuminy – białka kurzego jajka, które było zasadniczym składnikiem emulsji fotograficznej.
W połowie lat 50. XIX wieku papier albuminowy jako znacznie czulszy i prostszy w użyciu od dagerotypu i mokra płyta pozwalały na wykonywanie dowolnej liczby kopii, wyparły ostatecznie posrebrzaną płytkę dagerotypową.
Cechy papieru albuminowego:
- papier gładzony, satynowy i powleczony
- struktura papieru niewidoczna
- powierzchnia błyszcząca lub matowa
- papier bardzo cienki, naklejany na tekturkę, sam zwija się w rulonik
- zdjęcia w kolorze sepii, żółtawe lub ciemnobrązowy ton
Przykłady fotografii na papierze albuminowym:
Papier albuminowy sugeruje, że fotografia została wykonana w latach 1850 – 1890
Papier kolodionowy 1865 – 1920
W 1851 roku Anglik Frederick Archer wynalazł tzw. metodę kolodionową, zwaną inaczej „mokrą płytą”. Jej nazwa pochodziła od techniki wykonywania negatywu – był on czuły tylko wtedy, gdy emulsja była wilgotna. Receptura była pilnie przez fotografów strzeżona. Metoda ta nie była zbyt wygodna i bardzo pracochłonna. Metoda mokrego kolodionu mimo uciążliwości zrewolucjonizowała fotografię. Fotografowie wyszli na ulicę, a amatorzy mogli także zająć się fotografowaniem. Metoda ta utrzymała się aż do końca lat 80 XIX wieku, zastąpiła ją dopiero nowocześniejsza płyta sucha, utrzymująca nieprzerwanie swoją czułość, a więc poręczniejsza w użyciu. Umożliwiała między innymi wykonywanie zdjęć na ulicy, czy w otwartym plenerze – fotograf nie musiał więc już nosić ze sobą całego wyposażenia ciemni.
Pierwszy okres rozwoju fotografii dobiegł końca.
Cechy papieru kolodionowego:
- papier gładzony i powleczony
- struktura papieru niewidoczna
- powierzchnia błyszcząca lub matowa
- zdjęcia w kolorze sepii lub szarej
- papier ma tendencję do zwijania
Przykłady fotografii na papierze kolodionowym:
Papier koloidionowy sugeruje, że fotografia została wykonana w latach 1865 – 1920
Papier z emulsją srebrowożelatynową 1882 – ca. 1915
W tym czasie, ok. 1882 r., na rynku pojawił się nowy papier, wykorzystujący światłoczułość chlorku i bromku srebra.
Cechy papieru z emulsją srebrowożelatynową:
- papier gładzony i powleczony
- zdjęcia grubsze jak albuminowe
- powierzchnia błyszcząca lub matowa
- najczęściej czarne z odcieniem sepii
Na zdjęciach tych, gdy patrzy się na nie pod pewnym kątem widać srebrną poświatę. Przykłady fotografii na papierze z emulsją srebrowożelatynową:
Kartonik – wiek zdjęcia na podstawie formatu i grubości kartonika
Znajomość właściwości papieru przydaje się do określenia daty wykonania danego zdjęcia.
Grubość kartonika
Carte de visite i Cabinet portrait
- 0,25 – 0,4 mm, w latach 1850-tych
- 0,25 – 0,51 mm, w latach 1858 – 1869
- 0,51 – 0,76 mm, w latach 1869 – 1887
- 0,76 – 1,02 mm, w latach 1880 – 1900
- 1,02 – 1,27 mm, w latach 1890 – 1910
Do prawidłowego odczytania grubości kartonika potrzebna jest suwmiarka!
Wymiary kartonika
Carte de visite
62 X 101 mm, w roku 1854
Carte de visite – pejzaż
68 X 107 mm, w roku 1862
Format znaczka pocztowego
20 X 30 mm, w roku 1863
Gabinetowe
112 X 164 mm, w roku 1866
109 X 167 mm, w roku 1884
Gabinetowe duże
225 X 275 mm, w roku 1884
Viktoria
82 X 127 mm, w roku 1870
Muschel
63 X 63 mm, w roku 1894
55 X 55 mm, w roku 1894
75 X 75 mm, w roku 1894
Salon
180 X 240 mm, w roku 1884
175 X 255 mm, w roku 1894
Portrait Paris
131 X 215 mm, od roku 1884
125 X 195 mm, od roku 1894
Fotografie pomniejszone i powiększone
Powiększenia i pomniejszania z negatywu wprowadzone zostały w 60-tych latach XIX wieku. Wcześniej rozmiar zdjęcia uzależniony był od wielkości płytki i był wykonywany stykowo.
Fotografie z obciętymi brzegami, owalne i podklejane kartonem
W połowie 1860-tych lat zaczęto obcinać zdjęcia, nadawać im owalne kształty i naklejać na kartoniki.
Gramatura kartonika
Były także metody datowania carte de visite w oparciu o ciężar kartonika. Jednak nie jest to metoda dla amatorskiego określania wieku fotografii.
Zdjęcia kolorowane
Do czasu wprowadzenia fotografii kolorowej pomagano sobie retuszowaniem i malowaniem zdjęć czarno białych.
Zdjęcia kolorowe
W 60-tych latach XIX wieku zaczęły się próby z kolorowymi zdjęciami. Początkowo w Anglii a następnie we Francji. W 1861 roku James Maxwell sfotografował w Londynie medal, poprzez nakładanie czterech kolorowych (czerwony, zielony, żółty i niebieski) filtrów na czarno białe negatywy. W ten sposób powstało pierwsze kolorowe zdjęcie.
Przełom nastąpił w 1904 roku, kiedy bracia Lumiere ogłosili nową metodę wykonywania kolorowych fotografii, które nazwano autochromami.
Zobacz pozostałe poradniki:
Fotografie – historia a wiek zdjęcia
Fotografie – kartonik a wiek zdjęcia
Fotografie – awers a wiek zdjęcia
Fotografie – rewers a wiek zdjęcia
Fotografie – ubiory a wiek zdjęcia
Fotografie – meble a wiek zdjęcia
Fotografie – wydarzenia rodzinne a wiek zdjęcia
Fotografie – pośrednie metody datowania zdjęcia
