Nazwisko Pomezański jest rzadkie. Według „Słownika nazwisk współcześnie w Polsce używanych” nosi je 9 osób: 1 w woj. słupskim, 4 w woj. kaliskim, 3 bielskim i 1 w skierniewickim.

Do tej formy można też odnieść 1 osobę o nazwisku Pomężański z woj. bielskiego, w którym z oddano przez ż i występuje samogłoska nosowa przed spółgłoską szczelinową (porównaj dawne jęzioro, mięszanina czy mięszkanie).

Słusznie Krzysztof Antoni Pomezański, który czytuje „Kuriera” w Internecie, prosząc o objaśnienie swojego nazwiska, odnosi je do historycznej krainy pruskiej zwanej Pomezanią, zamieszkałej pierwotnie przez Słowian, potem opanowanej przez Prusów (VI-VIII w.), a następnie przez Krzyżaków (lata 1233-1236). Po pokoju toruńskim (1466 r.) znalazła się ona w granicach Polski i wtedy też w większości została spolonizowana. Jej nazwa jest pochodzenia pruskiego: Pamědian to odpowiednik nazwy polskiej Podlesie (Gerullis). W dokumentach łacińskich została ona zlatynizowana do formy Pomesania, z czego powstało polskie Pomezania. Przypomnieć warto, że większość polskich nazw krajów europejskich to formy latynizowane, np. Francja, Hiszpania, Holandia. Dawniej określano te kraje nazwami ich mieszkańców, a więc Francuzy, Hiszpany, Holendry, z czego do dziś zostały Czechy, Niemcy, Węgry, Włochy, a z regionów Polski Kaszuby, Mazury, Prusy (ale ludzie Kaszubi, Mazurzy, Prusowie), podniośle nazywane też Bohemia, Germania, Hungaria, Italia, Cassubia, Masuria, Borussia lub Prusia (z domyślnym terra „ziemia”). W zapomnienie poszły przymiotniki dodawane do rzeczownika ziemia, a więc Angielska, Belgijska, Czeska itd., została tylko Polska (ziemia, czyli ziemia Polan, a więc mieszkańców pól). Oskar Kolberg używał jeszcze określenia Chełmińska (tak też w księgach ławniczych Kościerzyny w XVIII w.) i Malborska. Podobnie do dziś określają kraje Czesi, np. Madziarsko „Węgry”, Rakousko „Austria” (dawniej w Polsce mówiono Rakuzy), Slovensko „Słowacja”, Nemecko Niemcy, tak też mówią (po literacku) Kaszubi, np. Anielskô „Anglia”, Niémieckô „Niemcy”, Rëskô „Rosja” itd.

Wracając do Pomezanii, przypomnieć wypada, że w 1243 r. papież Innocenty IV utworzył poprzez swego legata Wilhelma z Modeny 4 diecezje pruskie: chełmińską, właśnie pomezańską (z największymi ośrodkami Elblągiem, Malborkiem, Kwidzynem), odpowiadającą mniej więcej dzisiejszej diecezji elbląskiej, oraz warmińską i sambijską.

Historycznie poświadczenie nazwiska Pomezański znalazłem w „Słowniku nazwisk mieszkańców Powiśla Gdańskiego”. Jan Pomezański odnotowany został w 1610 r. w Miłoradzu w powiecie malborskim.

Nazwiska od nazw krain geograficznych są częste. Np. od Warmii „Słownik nazwisk” podaje formy: Warmiński 877, w tym 60 w woj. bydgoskim, po 42 w elbląskim i gdańskim, 16 słupskim, Warmjak 6; Warmijak 169, w tym 4 w woj. bydgoskim, 7 gdańskim. Od położonej na północ od Sambii Kurlandii powstało nazwisko Kurlandzki 53, w tym 24 w woj. warszawskim, 13 ostrołęckim; Kurlandska 1 w woj. warszawskim (a więc archaicznie bez uproszczenia grupy spółgłoskowej, jak Piłsudski od nazwy wsi Piłsudy na Litwie); Kurlandczyk 14, z tego 10 w woj. gdańskim; Kurlanda 61, w tym 11 w woj. słupskim, Kurlancki 2 w woj. warszawskim; Kurland 22, w tym 6 w woj. bydgoskim, 9 warszawskim, Kurlantz i Kurlańczyk bez wskazania ilości. Jeśli podam jeszcze, że słownik podaje 2601 osób noszących nazwiska Pomorski, z tego 23 w woj. bydgoskim, 26 elbląskim, 111 gdańskim, 26 słupskim i jego semantyczne warianty, a więc Pomoryn 69, Pomoryń 4, Pomorynko 12, Pomorzański 2, Pomorzyński 1, Pomorzewski 22, Pomorin 4; oraz Borowiak 4443, Chełminiak 1271, Kujawiak 992, Szlązak 500, Ślązak 1536, Kurp 796, to nazwisko Pomezański staje się oczywistością. Bliskie omawianym tu postaciom są struktury pochodzące od nazw narodowości typu Polak czy Polach, Niemiec, Szwed (na Pomorzu Szweda) itd.

Zbliżone fonetycznie do nazwiska Pomezański są z jednej strony: Pomes 96, Pomezna i Pomezny 1, Pomesny 4, Pomesna 1 a z drugiej Pomaz 6, Pomazana 17, Pomazanek bez wskazania ilości, Pomazanka 70, Pomazański 47, w tym 2 w woj. koszalińskim, Pomażański 2, Pomazanko 1, Pomaszny 13.

Nazwiska I grupy (typ Pomes i pokrewne) odnieść możemy do notowanego przez tzw. słownik warszawski czasownika pomesiować „spędzić pewien czas na mesiowaniu”, tj. robieniu mesiek, czyli „oczek albo pętli na końcu szpagatu, sznurka albo bata”.

Powstały one albo za pomocą tzw. derywacji wstecznej (Pomes), albo dodaniu przyrostka -ny, -na, niekiedy z udźwięcznieniem s do z pod wpływem następnej spółgłoski -n-. Drugi typ nazwisk powstał od czasownika pomazać przez derywację wsteczną albo od imiesłowu pomazany z wariantem żeńskim, a dalsze od tego imiesłowu za pomocą przyrostków -ek, -ka, -ski, -ów bądź już od nazwy osobowej Pomazany. Nazw osobowych od imiesłowów biernych mamy bardzo dużo, porównaj np. Nawalany 532, Nasypany 9, Nasypana 8 i staropolskie imiona imiesłowowe typu Lochan, Radwan, Zdan. Dużo jest też nazwisk od imiesłowów biernych na -t-, np. Psuty 127, Psuta 14, Kuty 261, Pruty 1, Pruta 9 i inne. Gdyby o znaczenie czasownika pomazać chodziło, to możemy myśleć o „przetarciu maścią, smołą, węglem” lub „wybrańcu, pomazańcu Boga”. Namaszczano i namaszcza się (tj. pomazuje oliwą, krzyżem, olejami świętymi) władców, duchownych: kapłanów, biskupów, u katolików i prawosławnych każdego w chorobie (sakrament chorych, oleopomazanije). Pomazańcem Bożym była i jest druga osoba Trójcy Świętej, tj. Syn Boży, czyli po hebrajsku Masziah, z czego po polsku Mesjasz. W grece przełożono tę formę na Christos „pomazany” od chrio „pomazuję, namaszczam”, a w łacinie mamy postać Christus, której w staropolszczyźnie odpowiednikiem był Kryst (od XVI w. następował powrót do formy łacińskiej Chrystus, przełożonej na polskie Pomazaniec).

Edward Breza