Współcześnie można natknąć się na sporo nazwisk wywodząących się od nazw wsi i miast Pomorza Zachodniego. Oto niektóre z nich: jak Pubant, Pobanz od nazwy Pobąd pod Białogardem, Stojentin od nazwy Stojęcino pod Słupskiem (zniemczonej na Stojentin), Zitzewitz od nazwy wsi Sycewice również pod Słupskiem (zniemczonej na Zitzewitz), Damnitz i Damic od wsi Dębica w powiecie pyrzyckim, pisanej po niemiecku Damnitz czy Massow od wsi Maszewo Wielkie w powiecie lęborskim (zniemczonej na Massow). Można by też przywołać nazwiska od miejscowości z Meklemburgii, jak np. Ratnau, Rathenow od wsi zwanej dziś Rotmannsdorf w powiecie Malchin, Parchim czy Parchem od nazwy miasta Parchim w obwodzie Schwerin itd. Chciałbym jednak obszerniej omówić nazwisko Piritz, jakie u 1 obywatela z woj. szczecińskiego notuje „Słownik nazwisk współcześnie w Polsce używanych”.
Nazwisko takie udokumentowe zostało też historycznie w powiecie bytowskim, mianowicie w inwentarzu tego starostwa z 1747/48 r., wydanego przez prof. Gerarda Labudę. Zapisany tam został ze Szklanej albo Nowej Huty (Glass oder Neuhütte, dziś prawdopodobnie Szklana Huta pod Jasieniem) Gabriel Piritz. W innych źródłach dotyczących Ziemi Bytowskiej tego nazwiska nie spotkałem. Pochodzi ono niewątpliwie od nazwy miasta Pyrzyce w woj. szczecińskim, zapisanego już w IX w. przez tzw. Geografa Bawarskiego jako Prissani, odczytywanego jako Pyrzanie lub Pyrzyczanie. Nazwa grodu (castrum) wywodzi się od słowiańskiej nazwy pszenicy, mianowicie pyro, co dało polski wyraz perz i przeszło na chwast, a pszenica ostatecznie związana jest ze rdzeniem pch(ać) przez nawiązanie do młócenia w żarnach za pomocą stępy. Miejscowość zapisana była Piriz 1124 r., Phiris, Piris 1140 r., Pyritz 1186 r., Pyritze 1331 r. Pyrzyce więc w tym wypadku wystąpiły we wtórnej nominacji jako nazwa osobowa, pochodząca od nazwy miejscowości. Wiele miejscowości funkcjonuje w dalszych określeniach jako nazwy pokoi w części mieszkalnej kompleksu budynków w Ostsee-Akademie w Travemünde, w tym m.in. Pyritz, Massow i inne.
Może z Pyrzycami należałoby łączyć także nazwiska Pirycki 8, Pyrzycka 2, po 1 w woj. warszawskim i katowickim, ale możliwy też związek z nazwiskiem Pyrzyk 309, z tego 3 w woj. bydgoskim, 7 gdańskim, Pyrich, Perich i Peritz, jakie notuje „Słownik nazwisk współcześnie w Polsce używanych”. Herbarze podają Pyrzyńskich nie wiadomego herbu od 1844 r. w woj. mińskim; Pyrzewskich herbu Przosna od 1700 r. w powiecie kościańskim, rawskim i w Prusach.
Edward Breza
