„Słownik nazwisk współcześnie w Polsce używanych” podaje 24 nosicieli nazwiska Witemberg: 1 w woj. elbląskim, 7 koszalińskim, 5 warszawskim, 5 konińskim, 4 wałbrzyskim, 2 białostockim. Historyczne poświadczenie pewne dla tego nazwiska pochodzi ze wsi Mądrzechowo pod Bytowem, gdzie w parafii św. Katarzyny i św. Jana Chrzciciela w 1628 r. mieszkał sołtys Christian Vittemberg, legitymujący się przywilejem na swój urząd z 1627 r.
Nazwisko pochodzi od nazwy miejscowości Wittenberg, jakich jest wiele w Niemczech, w tym miasta w obwodzie Halle, zwanego też Lutherstadt na pamiątkę twórcy protestantyzmu. Nazwa ta jest dwuczłonowa: w I członie występuje średnio-dolno-niemiecki przymiotnik wit „biały, błyszczący”, będący odpowiednikiem nowo-wysoko-niemieckiego weiss „biały”. Drugą część nazwy buduje rzeczownik Berg „góra”. Do etymologii tego typu nazwy nie musimy wcale sięgać aż tak daleko. U nas jest stara książęca wieś Biała Góra, dziś zwana Białogórą w gminie Krokowa w powiecie puckim. Od 1246 r. notowano ją jako Belgor, ale w 1559 r. już jako Wittenberg w zapisie dolnoniemieckim, w górnoniemieckim zaś Weissberg, a w dokumentach łacińskich Mons Albus. Historycznie Ziemia Lęborska była zawsze związana z Ziemią Bytowską, dlatego istnieje wielkie prawdopodobieństwo, że właśnie od tej wsi pochodzi interesujące nas nazwisko. Jest też wieś Biała Góra pod Połczynem Zdrojem, ale ta notowana była dopiero od XVI w. w formie hybrydalnej (polsko-niemieckiego) Boldenberge.
Wspomniany „Słownik nazwisk” notuje także 1 osobę o nazwisku Witemborek w woj. łódzkim. W 1639 r. w Bytowie poświadczony został Marten Wittenborch. Formy te albo należą do omawianej podstawy, albo wywodzą się od miejscowości zwanych Wittenburg z II członem Burg „gród”. Jednak części -burg i -berg często wymieniały się, stąd ta niepewność.
Edward Breza
