Nazwisko Lepak, po kaszubsku Lépôk, znane jest współcześnie z Dziemian. Historycznie też w gminie Dziemiany znajduje potwierdzenie. Oto pod koniec XVIII w. w pobliskich Piechowicach w katastrze frydrycjańskim odnotowany został „Fischer Mattes Löppach”, tzn. rybak Mates Löppach; imię Mates jest tu spieszczeniem od Macieja (porównaj dzisiejsze nazwisko Matys czy Matusa Puluta z noweli Stefana Żeromskiego „O żołnierzu tułaczu”. Zapis niemieckiego nazwiska możemy odczytać jako etymologiczną postać Lepach, choć może to być oboczna postać graficzna, jak Knappich (porównaj Knopik). Dziś mamy Lepak, tak jak w nazwiskach Polak i Polach. Podstawą tego nazwiska jest wyraz pospolity lepiak odnoszony do „nędznego murarza, niekiedy malarza”, a więc do „tego, co lepił (dziury) w ścianach”. Słowniki notują w tym znaczeniu rzeczowniki lepiarz i lepiacz. Nazwisko Lepak pokazuje, że na Pomorzu znany był też wariant lepiak i lepiach. Mamy dziś nazwisko Lepak, a nie Lepiak, ponieważ miękkości spółgłosek często nie zaznaczano, jak w nazwiskach Bela od kaszubskiego biela – 'blondyn” czy Peta z dawnego Pięta.
Był co prawda staropolski przysłówek lepak o znaczeniu „znowu”, ale od przysłówków rzadko wywodzą się nazwiska. Dlatego interpretacja odzawodowa nazwiska Lepak bardziej przekonuje. „Słownik staropolskich nazw osobowych” notuje Lepiarz lub Leparz (zapis źródłowy Leparz) z 1443 r. W „Słowniku nazwisk współcześnie w Polsce używanych” znajdujemy nazwisko Lepak u 765 osób, w tym 265 w woj. bydgoskim, 121 gdańskim, 38 słupskim; 29 Lepakiewicz poza Pomorzem; 3 Lepakowski w kaliskim; 1 Leparz w gdańskim; 192 Lepczak, z tego 6 w gdańskim; 140 Lepczyc poza Pomorzem; 587 Lepczyński, z tego 82 w bydgoskim, 3 gdańskim, 2 słupskim; 8 Lepecki, z tego 1 w gdańskim; 52 Lepek, z tego 22 w gdańskim; 96 Lepel poza Pomorzem; 100 Lep, z tego 9 w słupskim; 798 Lepa, z tego 4 w bydgoskim, 54 gdańskim; 3 Lepach w skierniewickim; 65 Lepacki, z tego 54 w gdańskim, 7 słupskim; 404 Lepiarczyk; 390 Lepich poza Pomorzem; 58 Lepiarski poza Pomorzem; 547 Lepiarz, z tego 4 w gdańskim; 5 Lepiasz w katowickim; 601 Lepka, z tego 8 w gdańskim, 15 słupskim; 5 Lepoń poza Pomorzem; 166 Lepiorz głównie na Śląsku: 125 w katowickim, 34 opolskim; 1 Lepiórz w katowickim; 16 Lepisz, z tego 5 w gdańskim. Notowane Lepke i pochodne Lepkiewicz, Lepkowicz, Lepkowski możliwe od lipa lub lepki, a Lepp i pochodne Leppek od łeb.
Lepak, pisane często w prowincji Quebec i Ontario (Kanada) Lepack, podobnie w USA, w stanach Wisconsin i Minnesota, odczuwane jest powszechnie jako nazwisko francuskie.
Edward Breza
