przodek.org

Pułk. Józef Jankowski pseudonim Szydłowski (*1831 Uszprudzie/Litwa zm. 1864 Warszawa) najznamienitszy dowódca oddziałów powstańczych podczas powstania styczniowego w 1863-1864 r.

Hipotezy dot. Józefa Jankowskiego
na podstawie dostępnych źródeł i dokumentów
Na podstawie dostępnych dokumentów ustaliłem, że szlachcic Józef Jankowski urodził się prawdopodobnie w 1830/31r. Wynika tak, z opracowania i spisu absolwentów Instytutu Agronomicznego w Marymoncie z roku 1850r. [w: Sł. Podlaski, Studenci i absolwenci Wydziału Rolniczego SGGW, dla uczelni, narodu, kraju, W-wa 2015, str.15] W wymienionym roku absolwenci byli po dwóch latach nauki, a do Instytutu byli przyjmowani po szkole miejskiej/gimnazjum w wieku 18 lat. Z różnicy 1850-18+2 wynika rok 1830. Józef Jankowski mógł być synem szlachcica herbu Dąbrowa o imieniu Mateusz lub Piotr, który legitymował się z tym herbem na Żmudzi?. Do dzisiaj nie zachowały się dokumenty dotyczące majątku Tarchomin należących do Muchanowa, szefa sztabu wojsk rosyjskich, męża Józefy Mostowskiej, dziedziczki Tarchomina, z lat zarządzania w nim Józefa Jankowskiego (1851?-1863). Pułk. Jankowski stosował bardzo skuteczną metodę ataku i ukrywania się, być może zaczerpniętą podczas walk na Podlasiu w oddziałach Antoniego Zielińskiego „Kurpika”, dowiódł tego wielokrotnie wymykając się moskiewskiej obławie. Znamy jeden z jego pseudonimów: Szydłowski – ale prawdopodobnie występował też pod innymi. Brak aktu zgonu Józefa z 12 lutego 1864r. powieszonego w tym dniu o godz. 10 na stoku Cytadeli Warszawskiej (był więziony w X Pawilonie) [w: Dziennik Powszechny nr.33/1864, dział urzędowy str.1] w obecności żony?!. Parafia, na której terenie była Cytadela i gdzie spisywano akty zgonu nie ma zakresu lat 1863-1864 [Parafia Nowe Miasto pw. Nawiedzenia NMP]. Józef Jankowski zdołał jeszcze przed śmiercią krzyknąć „Niech żyje Polska”.

W 2020r. dzięki pomocy P. Sławomira Marczaka, pojawiła się nowa hipoteza oparta na nieznanych pamiętnikach Szymona Katylla (ur.18.11.1835 w Kozliszkach /Katylle/ zm. 1912), uczestnika walk powstańczych w latach 1863-1864, jak sam twerdził, kuzyna Józefa Jankowskiego. W swoich Pamiętnikach [żródło: Zdrowie Rocznik 5/1904 str.213-231 na str. 229; artykuł p. Chołodecki-Białynia J. pt. „Sz. Katyll – Tegoż udział w powstaniu r. 1863 – 64”] umieścił takie wspomnienie „Major Hofman stacjonujący w Nieporęcie (około 21 stycznia 1864r.), były oficer na Kałkazie, dobry znajomy wuja Jankowskiego, kanonika i proboszcza w miasteczku Radzyminie, gdzie właśnie stał załogą jego batalion”. Na podstawie tego fragmentu ustaliłem, że tym księdzem był późniejszy biskup, ks. Józef Hollak ur. 1812 we wsi Krawniszki, pow. mariampolski, brat rodzony matki Józefa Jankowskiego. W związku z tym, prawdopodobnymi rodzicami Józefa Jankowskiego (Litewska forma żeńska nazwiska Jankauskiene) byli NN. Jankauski i Jadwiga Olekaitė (Hollak) [*1807 Krauniszki +Uszprudzie] c. Wincentego Hollaka (Olekajte) i Jadwigi Andrysz, szlachty. Pozostało ustalenie imienia ojca Józefa. Być może był nim wspomniany powyżej Mateusz lub Piotr Dąbrowa Jankauski?

POSZUKUJĘ
Szukam jakichkolwiek informacji, wskazówek na temat w/w Józefa Jankowskiego oraz jego rodziny. Poniżej dane rodzonego brata Józefa:
Tomasz Jan Jankowski syn. NN Jankowski (lit. Jankauski) i Jadwiga Hollak (lit. Olekaite)
Ksiądz proboszcz par. Błogosławieństwo na Litwie od 1862r.
* 1838-02-12 Uszprudzie
+ 1907-07-03 ?? Gdzie zmarł?